Η Ιστορία μιας αγέρωχης προσφυγοπούλας. Αγαθή Κυρίτση.

Η  Ιστορία μιας αγέρωχης προσφυγοπούλας

Αγαθή Κυρίτση

Σ’ ένα χωριό της Ανατολικής Θράκης στα μεσόγεια της Προποντίδας, όχι πολύ μακριά από τη θάλασσα, με κοντινές πόλεις την Περίσταση, την Ραιδεστό και την Καλλίπολη, γεννήθηκε το 1880 η κ.Αγαθή.

Σε ηλικία μόλις 4 ετών και η αδελφή της 2 (δύο) πέθανε η καλή τους μανούλα, το στήριγμα κάθε ανθρώπου, η καταφυγή, η ζεστή αγκαλιά, η παρηγοριά και μάλιστα σε μια τόσο μικρή ηλικία, που τα παιδιά ζητούν το χάδι, τα φιλιά, την αγάπη, την στοργή την προστασία.

Ο πατέρας καλός, αλλά τι μ’ αυτό! Δεν μπορούσε ν’ αναπληρώσει την μάνα, και καθώς ήταν πολύ νέος ακόμη, ξαναπαντρεύτηκε.

Δεν απέκτησε όμως άλλα παιδιά. Τα χρόνια περνούσαν τα κορίτσια μεγάλωναν χωρίς την ξεγνοιασιά και την χαρά που δίνει η παρουσία της μάνας. ( «μάνα κράζει το παιδί, μάνα ο γιός και μάνα ο γέρος»).

Σαν να μην έφθανε ο ένας καημός, προστέθηκε κι’ άλλος. Ο πατέρας ακόμη νέος αρρώστησε και πέθανε. Εγκατέλειψε και αυτός τον μάταιο τούτο κόσμο.

Οι δύο αδελφές έμειναν μόνες. Και η ζωή συνεχίζεται.

Όταν μεγάλωσαν ήρθαν τα προξενιά τους και παντρεύτηκαν και οι δύο. Απέκτησαν και οι δύο από ένα αγόρι . Τα βάσανα δεν λένε όμως να σταματήσουν. Οι Τούρκοι είχαν ψηφίσει νόμο οι σκλαβωμένοι άντρες να μην πηγαίνουν στρατιώτες, αλλά να εξαγοράζουν την στρατιωτική τους θητεία με χρήματα.

Έτσι η κ. Α. έδωσε ότι είχε και δεν είχε για να εξαγοράσει τη θητεία του άντρα της.

Δεν πέρασε καιρός και οι Τούρκοι σκεπτόμενοι πονηρά καταργήσανε αυτόν τον νόμο.

Τους επιστρατεύσανε όλους και τους βάζανε στον πόλεμο στην πρώτη γραμμή για να σκοτωθούνε ή τους βάζανε σε καταναγκαστικά έργα.

Οδοιπορικό-προσκύνημα στη γη της Αιολίας, της Ιωνίας και της Ερυθραίας

Οδοιπορικό-προσκύνημα στη γη της Αιολίας, της Ιωνίας και της Ερυθραίας με την ομάδα μελέτης και διάδοσης του μικρασιατικού πολιτισμού

«Ανατολής Ίχνη»

7-11 Φεβρουαρίου 2015

         

      Το προσκυνηματικό μας ταξίδι για τη δική μας Μικρά Ασία ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς και με ξεναγό το Θοδωρή Κοντάρα, φιλόλογο, μελετητή του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Θα πρέπει να πω από τώρα ότι έχει βαθύτατη γνώση της ιστορίας του τόπου και του ίδιου του τόπου. Γνωρίζει καθετί για κάθε ελληνικό οικισμό.

       Αξημέρωτα ξεκινήσαμε, η ανατολή του ήλιου μας βρήκε κάπου στην Καβάλα. Οι διατυπώσεις για τη διέλευση των συνόρων ολοκληρώθηκαν μέσα στον ελάχιστο δυνατό χρόνο: κάτι περισσότερο από μια ώρα.

      Διασχίσαμε τον Έβρο ποταμό, με τα νερά του να είναι στην υψηλότατη στάθμη, και βρεθήκαμε στην Ανατολική Θράκη. Η χώρα πεδινή, με χαμηλούς λόφους και πολλά νερά, δεν είναι μια γοητευτική περιοχή. Αυτή την εποχή δεν την στολίζουν ούτε τα ανθισμένα ηλιοτρόπια. Αλλά εδώ από το 1854 διεξήχθησαν όλοι οι σημαντικοί πόλεμοι της εποχής, γνώρισε δύο κατοχές (ρωσική και βουλγαρική), έναν καταστρεπτικότατο σεισμό (1912) και ο ελληνικός πληθυσμός της υπέστη κάθε είδους βιαιοπραγίες, διώξεις, εξορίες και δύο διωγμούς μέσα στον 20ό αιώνα. Εξάλλου, ως πρόσφατα, ήταν στρατιωτικοποιημένη ζώνη και οι Τούρκοι φρόντισαν να την αποψιλώσουν.

Κατάλογος εγκατασταθέντων στο Γαλάνι (Τσακιρλί) Κοζάνης

Κατάλογος εγκατασταθέντων στο Γαλάνι (Τσακιρλί) Κοζάνης.

ονοματεπωνυμο                                                    πιθανή ηλικία                 γένους

1. Αραμπατζής Αργύριος

    Αραμπατζής Δήμος

    Αραμπατζή Άννα

2. Αραμπατζής Χρυσομμάλης

    Αραμπατζή Διαλεχτή                                                                               

3. Αλεξανδρής  Κωνσταντίνος

    Αλεξανδρή Αγαθή

    Αλεξανδρή Αγάπη

    Αλεξανδρής Νικόλαος

4.Αλεξανδρίδου ή Αλεξανδρή?  Σουλτάνα

5.Βερέμης Ανδρέας

    Βερέμης Αρσένης

    Βερέμη Άννα

    Βερέμη Λεοντοπούλα

6.Δεληγιά Βασιλική

7.Κατσιβελάρης Πέτρος

    Κατσιβελάρη Σουλτάνα                                                                            Λεονταρά

8.( Καρά)σταυρος Σταύρος

  ( Καρά)σταυρου Ταρσίτσα                                                                        Αλεξανδρή

   ( Καρά)σταυρος Νίκος

   ( Καρά)σταυρου Σοφία                                                                                                                                                

9. Λασκαρίδης Λάσκαρης (Λασκαράκης)

    Λασκαρίδου Αργυρώ

    Λασκαρίδης Δημητρός

10.Λεονταράς Αργύρης

    Λεονταρά Βασιλική

    Λεονταρά Μάρθα

11.Λεονταράς Γεώργιος

   Λεονταρά Ελένη(Γιάγατς)

   Λεονταράς Νικόλαος                                            1921

   Λεονταρά Αικατερίνη

12.Λεονταράς Λεωνίδας (Λεοντής)

    Λεονταρά Σοφία                                                                                     Στρούμπου

13.Μάμος Βασίλειος

    Μάμου Μαριώ

    Μάμος Πέτρος                                                    1922?

14.Ματσικούλης Βασίλειος

    Ματσικούλη Φερένια                                                                            (Παπ)αγγελή

  Ματσικούλης Νικόλαος                                                                           

15.Μπαλάφας Αργύρης

16. Μπαμπαϊτης Μήτρος

    Μπαμπαϊτη Κυριακίτσα

17.Νικόλτσος Κωνσταντίνος

    Νικολτσου Παρσένια

    Νικόλτσου Μαριώ

18.(Παπ)αγγελής Δράκος

      Παπαγγελή Κατερίνα                                                                            Μανασή

    Παπαγγελή Παρασκευή

    Παπαγγελή Μαρία

19.Σκαρλάτος Αθανάσιος

    Σκαρλάτου Ζαρίφσα

20.Στρούμπος Σταύρος

21. Στρούμπου Βασιλική

22. Στούμπου Ματένια

23.Τσαβδαρίδης Θεόδωρος

    Τσαβδαρίδου Λεοντοπούλα

24.Τσιλβελής Μανώλης

25. Χατζόγλου Αριστείδης

       Χατζόγλου Αικατερίνη                                                                     Κατσιβελάρη

26. Χατζόγλου Γεώργιος

       Χατζόγλου Αγάπη

27.Χρυσομάλλης Μανασής                                                            Χρυσομάλλη ή Μανασή το επίθετο?

    Χρυσομάλλη  Ματαρώ

28.Ψαράς Παναγιώτης

    Ψαρά  Ευστρατία

29.Ψαράς Νικόλαος

    Ψαράς Χρήστος

    Ψαρά Μαρία

τον κατάλογο συνέταξαν η Αγαθή Κυρίτση και η Μάρθα Μπαχσεβάνου.

Κατάλογος εγκατασταθέντων στην Αυγή (Αυλιάννα-Ιντίλοβο) Κοζάνης

               Κατάλογος εγκατασταθέντων στην Αυγή (Αυλιάννα-Ιντίλοβο) Κοζάνης

   Ονοματεπώνυμο                                    πιθανή ημ. γέννησης                     του γένους

1.Αδάμ Γεώργιος                                            1880

   Αδάμ Ελένη(Μ. Ασ.)

   Αδάμ Βασίλειος                                           1910

   Αδάμ Χρυσομμάλλης                                 1921

2.Αλτής Λαμπρινός                                        1880

    Αλτή Μαριώ(Παλαμούτ)                           1892                                         Πασαλέρη

    Αλτής Ιωάννης                                            1912

    Αλτής Μαργαρίτης                                     1921

3. Δεληγιάς Ευστράτιος                                 1912

4.Δεληγιάς Σταύρος                                       1880

   Δεληγιά Βασιλική                                        1885

   Δεληγιάς Χρήστος                                       1919

   Δεληγιά Μαρία                                            1920

5.Καραμήτρος Δημήτριος                             1912

   Καραμήτρου Μαρθούλα

6.Κεχαγιάς Αλέξανδρος                                 1880

    Κεχαγιά Ζαχαρένια

    Κεχαγιά Στεργιανή                                     1921

7.Μπαχσεβάνος Στυλιανός                          1870

   Μπαχσεβάνου Ζωή

   Μπαχσεβάνος Δημήτριος                         1905

    Μπαχσεβάνου Διαλεχτή                          1908

8. Τσιλβελής Αθανάσιος                              1880

    Τσιλβελή Δέσποινα (Γκιολτζίζ)

     Τσιλβελής Θεόδωρος

    Τσιλβελή Ελισάβετ

    Τσιλβελής Εμμανουήλ

9.Χατζίδης ή Χατζής ή Χατζόγλου Κων/νος   1880

    Χατζίδου Ασημώ                                            1890

Ο κατάλογος της Αυλιάννας συμπληρώθηκε με τη βοήθεια του Δημητρίου Δεληγιά.

Γενίκιοι (Νεοχώρι) Περίστασης Ανατολικής Θράκης-Νίκος Κράνης

Γενίκιοι (Νεοχώρι) Περίστασης Ανατολικής Θράκης

Από τις αφηγήσεις των παππούδων μου

Ονομάζομαι Κράνης Νικόλαος. Ο πατέρας μου που ονομάζονταν Πασχάλης  γεννήθηκε στο Γενίκιοι το1919. Γονείς του ήταν ο Νικόλαος και η Βασιλοπούλα το γένος Γιαγατσινού.

Η μητέρα μου Δόμνα, το γένος Τσακανίκα κατάγονταν από το Σχολάρι της Ανατολικής Θράκης.

Μεγάλωσα με τις αφηγήσεις των παππούδων μου για τις αλησμόνητες πατρίδες. Αυτές ενστάλαξαν στην ψυχή μου την αγάπη και τη νοσταλγία για μια πατρίδα που δεν είχα γνωρίσει μέχρι τότε. Εντυπώθηκαν βαθιά μέσα μου και θα τις καταθέσω παρακάτω με την ελπίδα ότι  συμβάλλω και εγώ, έστω και λίγο στην προσπάθεια  συλλογής  ιστορικών στοιχείων για το Γενίκιοι. Ο παππούς μου Νικόλαος Γκιράνης, (το Γκιράνης στην Ελλάδα έγινε Γκράνης και αργότερα Κράνης), γιός του κοτζάμπαση(αγροφύλακα) Παναγιώτη και της Ματαρώς το γένος Χρυσομάλη γεννήθηκε στο Γενίκιοι το 1875.

Αδελφές του ήταν η Λαμπρινή, σύζυγος του Ανδρέα Κοντότση και η Ματαρώ(ετεροθαλής αδελφή) ,σύζυγος του Μανασσή Χρυσομάλη. Τρία αδέλφια του παππού Παναγιώτη μετανάστευσαν στην Αμερική το 1880 για να αποφύγουν τη στράτευση στον Τουρκικό στρατό και αλληλογραφούσαν μαζί του μέχρι το 1914. .Ο παππούς μου ο Νίκος το 1908 παντρεύτηκε τη Βασιλοπούλα  Γιαγατσινού, κόρη του Στέφανου και της Χρυσούλας. Το 1910 μετά τη γέννηση της κόρης του  Ματαρώς επιστρατεύεται στον Τουρκικό στρατό. Με τη λήξη της στρατιωτικής του θητείας επιστρέφει στο χωριό του και γεννιέται η κόρη του Σοφία. Το 1914 οδηγείται στα καταναγκαστικά έργα (αμελέ ταμπούρ) στην περιοχή του  Ικονίου για τη διάνοιξη γαλαρίας σιδηροδρόμου μαζί με άλλους συγχωριανούς του ένας εκ των οποίων ήταν ο Δημήτριος Πασπαλτζής. Οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης και εργασίας οδήγησαν στο θάνατο πολλούς από τους εργαζόμενους εκεί. Ένα από τα θύματα  ήταν και ο συμπατριώτης του, Πασχάλης του οποίου η αδελφή Βασιλοπούλα βάπτισε αργότερα το γιο του παππού Νικόλα και δικό μου πατέρα και του έδωσε το όνομα Πασχάλης.

Τη χρονική αυτή περίοδο συνέβη κάποιο συγκινητικό γεγονός που μου το διηγήθηκε ο παππούς μου. Στα καταναγκαστικά έργα δούλευαν μαζί του δύο Καππαδόκες ,ο Λάζαρος Χατζηφιλιππίδης από τα Σύλλατα και ο Λάζαρος Αγάογλου από το Ανταβάλ. Ο Χατζηφιλιππίδης καταδικάσθηκε για ασήμαντη αφορμή από το τούρκικο στρατοδικείο σε θάνατο. Η ποινή δεν εκτελέσθηκε γιατί είχαν το Ραμαζάνι. Μετά το Ραμαζάνι ακολουθούσε το Σεκέρ Μπαιράμ (πανήγυρη του γλυκού) στη διάρκεια του οποίου γίνονταν αγώνες πάλης μεταξύ ενός Χριστιανού και ενός Τούρκου. Ο νικητής έπαιρνε ως αντάλλαγμα  ό,τι ζητούσε.

Τη θέση του Έλληνα παλαιστή πήρε ο Αγάογλου ,  οποίος νίκησε τον Τούρκο αντίπαλό του και ως αντάλλαγμα ζήτησε την αθώωση του Χατζηφιλιππίδη και άδεια για να γιορτάσουν το Πάσχα με τις οικογένειές τους. Τα αιτήματά του έγιναν αποδεκτά από τον Τούρκο διοικητή  και οι δύο Καππαδόκες έκαναν Πάσχα με τις οικογένειές τους. O Χατζηφιλιππίδης μάλιστα φιλοξένησε και το παππού μου στο σπίτι του στα Σύλλατα γιατί παρόλο που πήρε άδεια κι αυτός  δεν ήταν δυνατόν να πάει στο Γενίκιοι λόγω της μεγάλης απόστασης.

Η περιγραφή του χωριού των Συλλάτων και του σπιτιού του Χατζηφιλιππίδη που μου έκανε ο παππούς μου ήταν  τόσο ακριβής ώστε όταν επισκέφθηκα το 2007 με τη γυναίκα μου τα Σύλλατα της Καππαδοκίας  και βρήκαμε μαζί  με τους εγγονούς του το σπίτι του Χατζηφιλιππίδη, απόρησα για την ακρίβεια των λεγομένων του παππού μου.