Ταξίδι - προσκύνημα στην Ανατολική Θράκη

Ταξίδι - προσκύνημα στην Ανατολική Θράκη.

Το οδοιπορικό πραγματοποιήθηκε στις 31 Αυγούστου , 1 και 2 Σεπτεμβρίου με 40 περίπου ταξιδιώτες. Ξεκινήσαμε από το Άδενδρο 15, τα αδέλφια μου με τον/την σύζυγο, δυο ξαδέλφες και 7 Πεχτσεβίτες. Η Φρόσω karakutovska με τον σύντροφό της Βάνε, ο Θανάσης Καρακάσωφ, ο Μανώλης Στεφάνοβιτς με τα αδέλφια του Θανάση και Ιορδάνη και τη σύζυγο του Ντουσάνα. Αποδείχθηκε ότι τα τρία αδέλφια είναι εγγόνια της Παγώνας Αρβανιτίδου-Σταμάτοβιτς, αδελφής του Θανάση, αποστολέα της επιστολής του 1929.

Tο  σόι μας με το σόι των Αρβανιτίδη-Στεφάνοβιτς. Οι τρεις άνδρες είναι αδέλφια-εγγόνια της Παγώνας, αδελφής του Θανάση που έγραψε το γράμμα του 1929! Ο Θανάσης, ο Μανώλης και ο Ιορδάνης  με τη γυναίκα του. Το όνομα Θανάσης δεν χάνεται από το σόι!

Δέκα περίπου ήταν από τον Άγιο Αθανάσιο Θεσσαλονίκης με καταγωγή από τη Μεσσήνη-Μισινλί του Λουλέ Μπουργάζ και 10 περίπου από τη Θεσσαλονίκη ή Χαλκιδική. Στους τελευταίους ο Νίκος Μαργέλης ( Τσιλβελής) και 3 αδέλφια  Κράνη από το Ροδόκηπο.

Αφού περάσαμε τα σύνορα , μετά την Κεσσάνη και με κατεύθυνση την Περίσταση , κάναμε μια παράκαμψη για το Μπαϊραμίτς – πατρίδα των συνταξιδιωτών μας από το Πέχτσεβο, 12 χιλιόμετρα υποτυπώδους δρόμου. Μείναμε σχεδόν μία ώρα , παραβιάζοντας το πρόγραμμα , γιατί οι Πεχτσεβίτες δεν άφηναν την πατρίδα τους. Συνομιλούσαν με τους νέους κατοίκους , των οποίων οι πρόγονοι έχουν έλθει από την Τζουμαγιά Βουλγαρίας και βέβαια συνεννοήθηκαν περίφημα. Γέμισε η πλατεία από τους κατοίκους και τις νέες με την παραδοσιακή βράκα , που κρατούσαν δίσκους με τσάι. Υπέθεσα ότι βγήκαν από κάποιο σχολείο Κορανίου.

ΤΟ ΠΕΧΤΣΕΒΟ - Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ μέρος β΄

ΠΕΧΤΣΕΒΟ- Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ -μέρος β΄.

 Αυτή τη φορά για τέσσερεις μέρες , 7-10 Αυγούστου 2014.

Το Πέχτσεβο είναι ένα όμορφο ημιορεινό χωριό και αυτή τη φορά ήταν ακόμα πιο όμορφο. Ο καιρός ανοιξιάτικος και η φύση το ίδιο-ολάνθιστοι οι κήποι των σπιτιών.

Η έρευνα μπήκε στην ουσιαστική της φάση. Συναντήθηκα με ανθρώπους που ψάχνουν τις ρίζες τους. Ανακάλυψαν και μελετούν βιβλία γραμμένα στην κυριλλική γραφή (δυστυχώς για μας), και που αναφέρονται στην πρώτη τους εγκατάσταση. Έχουν ερωτηματικά. Γιατί βρέθηκαν σε αυτό τον τόπο; Γιατί τόσο μακριά από την Ελλάδα; Δηλώνουν Έλληνες και έχουν μέσα τους την Ελλάδα. Μάλλον το μεγάλο τους όνειρο είναι η μετεγκατάστασή τους στην Ελλάδα. Αυτές οι συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν  τη μέρα που τιμούσαν την αγία Παρασκευή, στις 8 Αυγούστου-είναι παλαιοημερολογίτες.

Το εικονοστάσι τους, με την εικόνα της αγ. Παρασκευής αριστερά

Η κύρια εικόνα που έφεραν από την πατρίδα , το Μπαϊραμίτς της περιοχής Κεσσάνης  Ανατολικής Θράκης, που σήμερα ανήκει στο νομό Τσανάκκαλε, είναι αυτή της αγίας Παρασκευής. Για το πώς τη φέρανε μετά το διωγμό, το αφηγείται ο Θανάσης Καρακάσωφ. Είναι μικρή εικόνα και τη δώσανε να την κρατάει η εξάχρονη θεία του . Κάπου κοντά στον Έβρο κουράστηκε και την άφησε. Την πήρε μέλος μιας άλλης οικογένειας, η οποία την έφερε ως το Πέχτσεβο. Κάποτε αποφασίστηκε από τους απόγονους των προσφύγων να βάλουν τα εικονίσματά τους σε ξεχωριστό οίκημα. Επισκέφτηκα αυτό το οίκημα. Οι επισκέπτες τη μέρα της γιορτής , άναψαν κεριά και άφησαν χρήματα, μαντήλια ( τάματα;) και γλυκά. Ρώτησα τη Φρόσω γιατί κρατούν την εικόνα αλειτούργητη τόσα χρόνια και δεν τη μεταφέρουν στην κύρια εκκλησία του Πέχτσεβο, των αγίων Αποστόλων, αφού και οι άλλοι κάτοικοι είναι ορθόδοξοι . Η Φρόσω θύμωσε: "Δεν είναι δικιά τους !   "Δεν είναι δικιά τους !    Μου θύμισε το μικρό αφήγημα του Γιώργου Ιωάννου στη συλλογή του Η Σαρκοφάγος, " Παναγία η Ρευματοκρατόρισσα". Και ο Ιωάννου λυπάται που οι Ραιδεστηνοί άφησαν την εικόνα τους  αιχμάλωτη των ξένων(!) παπάδων.

O Kαρακάσωφ συγκινημένος αφηγείται. Δίπλα του η ντόπια σύζυγός του

Ο Καρακάσωφ δε ζει πια στο Πέχτσεβο, αλλά στα Σκόπια. Ήρθε με τα βιβλία τα σχετικά με την εγκατάστασή τους. Είναι πολύ συγκινημένος,  όταν αφηγείται για το πώς έφυγαν οι δικοί τους από το Μπαϊραμίτς διωγμένοι και κυνηγημένοι, αφήνοντας πίσω του μεγάλη περιουσία.

Είναι δύσκολη η διερμηνεία . Δεν είναι μόνο, που τα ελληνικά της Φρόσως είναι αυτά που μιλούσε με τη γιαγιά της και τους γονείς της και τα οποία βελτίωσε αργότερα μόνη της, είναι και η συγκίνηση και ο μεγάλος πόνος , που κρατάνε μέσα τους και τον οποίο  μόνο τα τελευταία χρόνια εκδηλώνουν. Είναι που ακόμη και οι ίδιοι ψάχνουν να κατανοήσουν τι ακριβώς έγινε τότε.

Οι πρώτοι εγκατασταθέντες Ανατολικοθρακιώτες

Φαίνεται ότι το 1923 , και ενώ είχαν φτάσει στη Θεσσαλονίκη , το σερβικό Προξενείο τους διεκδίκησε, γιατί πράγματι αρκετοί από αυτούς μιλούσαν σέρβικα ή τουλάχιστον μια παραφθαρμένη διάλεκτο της σερβικής , και τους έστειλε στο Πέχτσεβο , στα σύνορα με τη Βουλγαρία, ίσως από την ανάγκη να ενισχύσουν τη μεθόριο . Φυσικά προσπάθησαν να τους πείσουν ότι ήταν σερβικής καταγωγής . Συναντήσαμε έναν Σέρβο συνταξιούχο δικηγόρο, συνεργάτη του Τίτο , όπως δήλωσε, ο οποίος βρέθηκε στη περιοχή της Πρέσπας το 1947-1949, για να οργανώσει την "έξοδο των Μακεδόνων". Έχει γράψει και αυτός ένα βιβλίο για τους πρόσφυγες  από το Μπαϊραμίτς . Επιμένει ότι μόνο αυτός λέει αλήθεια και ότι όλοι αυτοί ήταν απλώς εξελληνισμένοι Σέρβοι. 

Θύμωσε πάλι η Φρόσω και φώναξε ότι αυτή είναι Ελληνίδα  από Ελληνίδα γιαγιά , η οποία πέθανε στο Πέχτσεβο και η οποία δεν μίλησε ποτέ σέρβικα. Η συνάντηση αυτή και τα λεχθέντα έγιναν αμέσως γνωστά στη "γειτονιά των Ελλήνων" . Επικράτησε ιλαρότητα και αποκάλεσαν τη Φρόσω "Σερβίδα ". Όμως ο "συνεργάτης του Τίτο "έχει δίκιο ως ένα βαθμό. Οι ελληνικές πηγές αναφέρουν το Μπαϊραμίτς ως σερβόφωνο . Συγκεκριμένα ο Μητροπολίτης τους Ηρακλείας το 1906 αναφέρει στον Έλληνα πρόξενο της Ανδριανούπολης ότι στο χωριό μιλιέται και η σερβική, γιατί οι κάτοικοι ήρθαν από τη Σερβία ( O "συνεργάτης "μας είπε  μετά την μάχη του Κοσσυφοπεδίου ), αλλά με την πάροδο του χρόνου έγιναν πολλές επιγαμίες με τα γύρω καθαρά ελληνικά χωριά. Πάντως το 1906 δεν έχει Έλληνα δάσκαλο , και για αυτό ο Μητροπολίτης αιτείται την συνδρομή του προξενείου. Η Μαύρη Βίβλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναφέρει ότι το χωριό το 1914 πολιορκήθηκε και λεηλατήθηκε . Μάλλον δεν ξαναεπέστρεψαν με την ελληνική κατοχή και ίσως αυτό απηχεί η αφήγηση της Φρόσως ότι έμαθαν "ότι το χωριό ήταν πια ελληνικό και ενώ ετοιμαζόταν να επιστρέψουν, πληροφορήθηκαν ότι αυτό ήταν ψέμα " Επήλθε δηλαδή η Μικρασιατική Καταστροφή και η Τουρκία επέστρεψε στην πατρίδα μας.

O Κοκκινόπουλος – Τσερβέν Δήμος. Θέλει να μάθει ό,τι αφορά την καταγωγή του

Συνάντησα και το Δήμο Κοκκινόπουλο – Τσερβέν σήμερα. Σε άπταιστα... σκοπιανά αφηγείται ό,τι θυμάται από τις αφηγήσεις των παππούδων για την πατρίδα και την εγκατάστασή τους στο Πέχτσεβο. Πόσο περιφρονητικά δηλαδή τους αντιμετώπισαν οι ντόπιοι που τους αποκαλούσαν "γκραιτσουλιάνους" και ότι εκείνοι ανταπαντούσαν ότι "εμείς ήμασταν καλύτερα από σας, γιατί είχαμε θάλασσα , ψάρια και ελιές".

Δυστυχώς  είδα πολύ λίγο τον πρόεδρο του συλλόγου "Καλλίπολις " , τον Σταύρο και γι’ αυτό δεν έχω ακόμη  τον κατάλογο των μελών του συλλόγου. 
 Το κυριότερο που έμαθα απ’ αυτή την συνάντηση , είναι ότι εγκαταστάθηκαν Ανατολικοθρακιώτες και σε άλλα μέρη της τότε Σερβίας και ίσως της Βουλγαρίας.

Συγγενής μου από το Άδενδρο με πληροφόρησε ότι και ο ίδιος έχει συγγενείς στο Στίπ. Στους  Έλληνες του Στίπ( ή μήπως όλης της τότε Σερβίας) , κάποια στιγμή στο παρελθόν απαγορεύτηκε να συναντούν συγγενείς από την Ελλάδα ή στην Ελλάδα, γιατί κάποιος δικός μας από το Άδενδρο με την πρόφαση ότι θα επισκεφτεί συγγενείς , μπήκε σε απαγορευμένη ζώνη και συνελήφθη.  Έτσι οι τοπικές αρχές πήραν τα μέτρα τους για να μην ξανασυμβεί. Έτσι αποκοπήκαμε από τους συμπατριώτες μας και τους συγγενείς μας . Καταλαβαίνετε βέβαια ότι το τίμημα ήταν μεγαλύτερο γι’ αυτούς.

Και ο Κοκκινόπουλος- Τσερβέν μου αφηγήθηκε ότι μικρός επισκέφθηκε συγγενείς στη Θεσσαλονίκη, που είχαν χρυσοχοείο, αλλά και οι συγγενείς μου και άλλοι Αδενδριώτες επιβεβαιώνουν ότι τους δέχονταν. Θα πρέπει να ήμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάμε γι’ αυτούς ή τους επισκεπτόμαστε.

Η ΦΡΌΣΩ και ο Θανάσης μου δείχνουν τα πρώτα σπίτια που τους εγκατέστησαν. Ένα δωμάτιο για την κάθε οικογένεια